FELJTON
4

IZABRANI  TEKSTOVI O SRPSKIM MASONIMA

„MASONSKI SIMBOLI U BEOGRADU"
Knjiga Zorana Lj. Nikolica nije posvecena masoneriji, tajnom udruzenju slobodnih zidara, vec je u sustini prica o Beogradu i o tome koliko, i u simbolickom smislu, ovaj grad predstavlja „kapiju Evrope".
Beograd je bio neobicno vazna tacka na masonskom planu Evrope. On je bio domacin velikog medjunarodnog masonskog kongresa, 1926. godine. Pokazalo se koliko je prestonica Srbije bila vazna tacka za meduratnu Evropu, prema tome koliko je znamenitih ljudi, okupljenih pod okriljem slobodnog zidarstva, bilo u tadasnjoj prestonici. Kongres masona odrzan je u Beogradu od 11. do 16. septembra 1926. godine. Pun naziv ovog okupljanja bio je „Manifestacija svetskog slo bodnog zidarstva u korist mira", a rad Kongresa se odvijao pod predsednistvom „presvetlog brata" Djordja Vajferta. Ostalo je zabelezeno da su Kongresu prisustvovali delegati i zastupnici Velikog Orijenta Francuske i Velike loze Francuske, Velike loze Svajcarske, Velikog Orijenta Spanije, Velikog Orijenta Grcke, Velike loze Madjarske, Velikog Orijenta Turske, Velike loze Bugarske, Velike loze Beca Velike loze Poljske, Velike loze Rumunije kao i velikih loza Cilea, Meksika, Nemacke Ceske i Portugala, zajedno sa domacinon Velikom lozom SHS „Jugoslavija".
Zanimljivo je da je Velika loza Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenac; „Jugoslavija" ponela to ime punih deset godina pre nego sto je kralj Aleksanda Karadjordjevic, inace mason Velikog Orijent; Francuske, i definitivno odlucio da drzava dobije to ime.
Na ceonoj fasadi kuce u ulici Svetog Save broj 10, koja je jedna od porodicnih kuca izgradjenih u tom periodu, iznad obe terase jasno stoji simbol trougla ukrstenog sa sestarom. Isti takav simbol, takode na vrhu fasade, nalazi se na zgradi Damjana Brankovica, svega stotinak metara odatle, u Bulevaru JNA broj 2.
U Vasinoj ulici postoji zgrada sa ulazima na brojevima 14 i 16, u kojoj su ziveli slobodni zidari. To se vidi po jednom od medaljona koji se nalazi na glavnoj fasadi zgrade, okrenutoj ka ulici. Na njemu je prikazan atletski muski lik sa sestarom u ruci. Ova zgrada je bila vlasnistvo uglednog Beogradjanina dr Nikole Krstica i njegove supruge Milice. Zdanje je napravljeno 1927. godine.
Na prvom spratu dugo je ziveo slobodni zidar Abduselam Dzumhur, otac novinara i publiciste Zuke Dzumhura. Neobicno bi bilo da zdanje, koje je kao svoju porodicnu kucu podigao Damjan Brankovic, ne nosi obelezja masonerije, buduci da joj je vlasnik pripadao svim srcem. Tako, kuca na samom pocetku Bulevara Jugoslovenske narodne armije, sa brojem 2, tek nekoliko desetina metara iznad Slavije, obiluje simbolima slobodnih zidara. Gradjevinu je, u duhu akademizma, projektovao arhitekta Dragisa Brasovan. Odmah iznad ulaznih vrata nalazi se upecatljiv medaljon iznad kojeg dominira piramida sa „okom svevidecim", cije je znacenje dominantno kod masona. Suncevi zraci obasjavaju siluete dve zene, od kojih je jednoj na ramenu sova, simbol stalne budnosti, a drugoj ogledalo u ruci, koje predstavlja introspekciju, samospoznaju. To su dve gracije, Lepota i Mudrost, Atena Palada i Afrodita.
Jos jedan simbol upucuje na razmisljanje o masoneriji. To je skulptura koja krasi sam vrh kupole Vlade Srbije. Tu figuru u bronzi postavio je 1938. godine autor Djordje Jovanovic, a nalazi se na vrhu ugaonog dela zgrade iz ulica Kneza Milosa i Nemanjine.
 Tadasnju drzavu simbolise skulptura zene sa bakljom u desnoj ruci, koju drzi podignutu visoko iznad glave. Ovo je bila ona ista ideja koja je estetski rukovodila francuske masone da americkim slobodnim zidarima podare Kip slobode, postavljen na ulazu u njujorsku luku.
U centralnom delu najpoznatije beogradske ulice, Knez Mihailove, danas stoji simbol koji predstavlja jos jedan „jasan" masonski „potpis". To je piramida koja se nalazi ispred zdanja Srpske akademije nauka i umetnosti.
Nije nimalo retko da su upokojeni masoni i na svom pocivalistu ostavljali simbole po kojima bi se i po odlasku sa ovog sveta deklarisali kao slobodni zidari. Nadgrobni spomenik podignut vojvodi Zivojinu Misicu, velikom srpskom vojskovodji iz Prvog svetskog rata, ima masonska obelezja.     

Uz njegovo poprsje stoji skulptura zene koja slavu stratega pozdravlja granom akacije, inace uobicajenim masonskim simbolom.
I Branislav Nusic, najveci srpski komediograf je bio mason. Jedna od anegdota koja se tice grobalja i pokojnika, odnosi se upravo na Branislava Nusica i njegovo opravdanje pred ljudima od pera zasto mu je grobnica u obliku piramide. Nusic je imao objasnjenje, u svom duhu: „On ne bi voleo da mu se drugi pogane na grobu, a evo, ovakav nadgrobni spomenik, odnosno njegov oblik,svakako ce ih u tome spreciti."svakako ce ih u tome spreciti."